Lekcja muzyki "10 podstawowych pojęć wokalnych"

1. Apoggio - ,,świadome zwolnienie fazy wydechowej przez osobę śpiewającą za pomocą kontrolowanego napięcia mięśni oddechowych''. 2. Fałdy głosowe (potocznie struny głosowe) - ,,fałdy głosowe składają się z mięśni i więzadeł głosowych, tkanki łącznej, naczyń krwionośnych oraz nerwów. Fałdy głosowe są pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, a ich błona śluzowa zawiera gruczoły zwilżające fałdy głosowe." 3.Przepona - ,,oddziela jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej. Praca przepony powoduje zmianę kształtu oraz objętości klatki piersiowej, co umożliwia wdychanie i wydychanie powietrza. Skurcz włókien mięśniowych powoduje obniżenie przepony i zmniejszenie ciśnienia w jamie klatki piersiowej, co umożliwia wdech." 4.Vibrato - ,,regularne, pulsujące, niewielkie zmiany wysokości dźwięku. Uzyskujemy je za pomocą zmian naprężenia mięśni, uczestniczących w generowaniu głosu w śpiewie (przepona, fałdy głosowe)." 5. Rezonowanie - ,,polega na wzmacnianiu dźwięku za pomocą specjalnych przestrzeni rezonacyjnych (rezonatorów). Są nimi te części ciała, które posiadają zdolność przyjmowania i przekazywania energii drgań oraz ulegają współbrzmieniu, np. chrząstki, kości płaskie i cienkie. W mowie wykorzystywane są głównie rezonatory dolne (klatka piersiowa wraz ze znajdującymi się w niej płucami, oskrzelami i tchawicą), natomiast podczas śpiewu działają również rezonatory górne (jama gardłowa, ustna, nosowa, jamy boczne nosa, czyli tzw. nasada)." 6. Rejestry - ,,wyróżniamy trzy rejestry używane do śpiewania: piersiowy, głowowy, gwizdkowy. Czym są te rejestry? Niczym innym jak miejscem, w którym dźwięki rezonują (wybrzmiewają) w naszym ciele. Rejestr piersiowy - rejestr najniższy, jest mocniejszy i łatwiej nam śpiewać w tym zakresie, ze względu na to, że to właśnie w tym rejestrze wybrzmiewa nasz głos mówiony. Rejestr głowowy - ,,lżejszy od piersiowego, dźwięki wydobywane w tym rejonie wymagają większych umiejętności. Często kojarzony ze śpiewem klasycznym oraz lekkimi dźwiękami w muzyce rozrywkowej. Falset - rejestr głowowy, w którym struny głosowe nie są odpowiednio połączone, to skutkuje zbyt dużym przepływem powietrza. Rejestr gwizdkowy - ponad głowowym, bardzo wysokie dźwięki wymagające umiejętnego napięcia tylko części strun głosowych. Rejestr ten znajduje się powyżej C6." 7. Fonacja - ,,proces powstawania głosu u człowieka w następstwie drgań więzadeł głosowych pod wpływem wydychanego powietrza, zachodzący w krtani i prowadzący do powstania tzw. dźwięku krtaniowego. Aby powstał dźwięk konieczna jest współpraca systemu oddechowego i krtaniowego. W czasie mowy lub śpiewu fałdy głosowe napinają i zbliżają się do siebie na odległość kilku dziesiętnych milimetra tworząc niewielką szczelinę. Inaczej jest w przypadku oddychania, gdyż wtedy fałdy głosowe są rozsunięte. Do wytworzenia dźwięku konieczna jest odpowiednia ilość powietrza, które podczas wdechu wprawia w drgania fałdy głosowe. Drgania te polegają na cyklicznym, uporządkowanym, następującym po sobie otwieraniu i zamykaniu głośni." 8. Rodzaje głosów ludzkich: Żeńskie: Sopran - ,,najwyższy głos żeński. Zwykle obejmuje skalę – w muzyce chóralnej – od c1 do a2 (zobacz oktawa). Od solistek wymaga się zazwyczaj c3, rzadziej cis3, d3 czy es3, a od niektórych rodzajów głosu nawet dźwięków e3 czy f3. Ze względu na rodzaj barwy oraz na ruchliwość wyróżniamy rodzaje sopranu takie jak: koloraturowy, liryczny, dramatyczny, spinto oraz ich odmiany." Mezzosopran - ,,głos żeński pomiędzy sopranem i altem, częściowo obejmujący skalę obu poprzednich, lecz o odmiennej od nich barwie. Wyróżnia się dwa rodzaje: mezzosopran liryczny (o skali od a do g2) oraz mezzosopran dramatyczny (o skali od g do b2)." Alt - ,,głos żeński pomiędzy sopranem i altem, częściowo obejmujący skalę obu poprzednich, lecz o odmiennej od nich barwie. Wyróżnia się dwa rodzaje: mezzosopran liryczny (o skali od a do g2) oraz mezzosopran dramatyczny (o skali od g do b2)." Męskie: Kontratenor - ,,śpiewak płci męskiej, który mimo przebytej mutacji głosu, dzięki odpowiedniej technice jak i wrodzonym uwarunkowaniom jest w stanie operować pełną skalą altu (kontratenor altowy), mezzosopranu (kontratenor mezzosopranowy) lub nawet sopranu (kontratenor sopranowy)." Tenor - ,,jest najwyższym głosem męskim osiągalnym rejestrem piersiowym (patrz: technika śpiewu). Zwykle obejmuje zakres od c do c2" Baryton - ,,głos męski, mieszczący się w środkowym zakresie skali głosu (niższy od tenoru, wyższy od basu). Skala barytonu chóralnego sięga od A do f 1, zaś solowego – od G do g 1, ale może być poszerzona zarówno w górę jak i w dół. " Bas - ,,najniższy solowy i chóralny głos męski, sięgający od D wielkiego do frazkreślnego" 9. Mormorando ( rzadziej murmuramdo) - ,,śpiew z zamkniętymi ustami, bez tekstu, na głosce m" 10. Barwa głosu - ,,ojęcie odnoszące się do zespołu cech, na który składają się walory wrodzone (genetyczne), anatomiczne oraz akustyczne. Barwa – obok wysokości, natężenia i czasu trwania – jest podstawowym parametrem głosu. Zależy od rodzaju przebiegów akustycznych składających się na dźwięki mowy oraz od tego, w jaki sposób te przebiegi są przetwarzane (wzmacniane lub osłabiane) w kanale głosowym człowieka. Jest to taka własność dźwięku mowy, która sprawia, że odbiorca identyfikuje dźwięki mające tę samą wysokość muzyczną i tę samą głośność jako różne. Barwa głosu ma dwa zasadnicze zakresy znaczeniowe: * jako cecha naturalna, przyrodzona i charakterystyczna dla danego człowieka; zależna wprost od budowy i funkcjonowania układów oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego; odbierana subiektywnie przez słuchacza jako miła lub niemiła dla ucha, ładna lub brzydka, osobliwa lub nijaka; używane są m.in. następujące określenia barwy: jasna, ciemna, metaliczna, aksamitna, ciepła, zimna, miękka, twarda, szorstka, * jako środek ekspresji w mowie, uwarunkowany poruszanym tematem oraz emocjonalnym stosunkiem mówcy do niego; to samo słowo lub zdanie można wypowiedzieć z różnym zabarwieniem, np. łagodnie, ostro, zimno, z miłością. Barwa jest elementem możliwym do modyfikacji i edukacji, jednak w określonych ramach wyznaczanych przez anatomiczne warunki mówcy. Efektywność pracy nad barwą głosu zależna jest również od wrażliwości słuchowej mówcy. Barwa głosu powinna być świadomie wykorzystywana przez mówiących w przekazach językowych o wyraźnie przeważającej funkcji ekspresywnej i impresywnej. Dotyczy to głównie osób, dla których realizacja mówiona tekstu jest podstawowym narzędziem wykonywanej profesji (np. aktora, wokalisty, recytatora)."